Hulki Cevizoğlu,
Nurculuk, Dünü Bugünü,
Beyaz Yayınları, İstanbul, 1999.
575 Sayfa.

Yeni bir kitap alırken dikkat edeceğimiz noktalar, kitabın
yazarı hakkındaki bilgimiz, kitabın başlığı, arka kapaktaki tanıtım yazısı,
içindekiler bölümü, okuyabilirsek önsöz ve nihayet göz gezdirebilirsek kitaptan
birkaç pasajdır. Ama etkileyici bir kitap isminin gücü çok önemlidir. Yeni bir
kitap piyasaya sürülürken çekici bir adla sunulması satış rakamları açısından
dikkate alınır ve mümkün olduğunca etkileyici ve cazip bir başlık seçilmesine
çalışılır. İsminden dolayı bir kitaba şans verenlerimiz çok olmuştur. Aldığımız
bu kitaplardan bazıları, isimlerinden hareketle kendilerinden beklediğimiz iyi
bir içeriğe sahiptirler ve isimlerinin kendilerine yükledikleri ağırlığın
altından kalkabilirler. Bazıları ise bu ağırlığın altında ezilmekle beraber
içerik olarak da isimle bir kopukluk içindedirler ve isimden hareketle kitaptan
bekleneni elde etmeniz mümkün olmaz. Bu tür kitaplar kapaklarının ağırlığı
altında ezilen kitaplardır.

***

Son zamanlarda popüler olan ‘Nurculuk’ isimli kitap da kapağının
ağırlığı altında ezilen kitaplardan. Kitap, alt başlığıyla beraber, “Nurculuk,
Dünü Bugünü” adını taşıyor. Yayınlandığı andan itibaren bir çok yayın organın da
reklamları da çıkan kitap 575 sayfalık hacme sahip. Kitabın içeriği Hulki
Cevizoğlu’nun Ceviz Kabuğu isimli televizyon programında yaptığı tartışmaları
içeriyor. Sayın Cevizoğlu’nun, benzer şekilde yayınladığı bir çok kitabı mevcut.
Kitap, bir zamanlar Fethullah Gülen cemaatine mensup olan ve daha sonra ayrılan
iki öğrencinin açıklamaları ve bu öğrencilere destek veren kuruluşların
Fethullah Gülen Cemaatinindeki yapılanma ve öğrencilerin eğitimi üzerine
yaptıkları tartışmalarla başlamakta. Tartışmada karşıt fikirlerin bir arada
bulunmasına özen gösterilmiş. Kitapta, canlı telefon bağlantılarının deşifresine
de yer ve-rilmiş. Bu tartışmaların ardından Aczimendilik konusunda 12 Haziran
1995 tarihinde Müslüm Gündüz ile yapılan canlı yayının deşifresi yer almış.
Kitabın son bölümüne ise Fethullah Gülen’in kitaplarından alıntılar eklenmiş.

Kitabı elinize alıp kapağa bir göz attığınızda, kitabın
içeriğinin Nurculuk hareketinin dünü ve bugününü etraflıca incelediği kaanatine
varıyorsunuz. Kitap, kapağında yer alan ‘Said Nursi’den Müslüm Gündüz ve
Fethullah Gülen’e Nurcuların düşünceleri, Eylemleri, Hedefleri….’ cümlesi ile
içeriğinin Nurculuk olduğunu pekiştirmekte. Oysa ki sayfaları çevirdiğinizde tam
bir hayal kırıklığına uğramaktasınız. Çünkü; Nurculuğun esas mimarı Said Nursi
ile ilgili olarak kitapta yer alan bilgiler, ikinci dereceden tali bilgiler.
Said Nursi’nin düşüncelerini öğrenmek, eylemlerini incelemek, hedef-lerini
anlamak istediğinizde kapaktaki cümlenin aksine bunlara dair bir bilgiye ulaşmak
mümkün değil. Nur hareketinin en önemli kaynağı olan Risale-i Nurlar hakkında
ise fikir sahibi olacağımız en ufak bir bilgi kırıntısı dahi mevcut değil.
Yalnızca Müslüm Gündüz’ün kendi amaçları doğrultusunda kullandığı kırpılmış
birkaç alıntı cümle parçasından başka bir bilgiye rastlamak mümkün değil. 6000
sayfanın üzerinde olan ve Türkiye toplumunun büyük bir çoğunluğunu etkileyen
kitaplar hakkında bu bilginin yetersiz kalacağı açıktır. Nurculuğun dününe dair
bilgi taşıdığı iddiası tamamen içerikten yoksun kalmaktadır ve kitap nur
hareketinin dününe dair bir şey söylememektedir.

Kitap incelendiğinde dikkati çeken ilk nokta, kitabın son
yılların en popüler ismi olan Fethullah Gülen ve onun cemaati hakkında ki
eleştiriler ve bu eleştirilere ve-rilen cevapların ağırlıkta olması.

Oysa ki kapaktaki ifadelere uygun bir içerik ancak Said Nursi ve
Risale-i Nur’dan ve hatta Fethullah Gülen ve Müslüm Gündüz’lerin yerine (veya
yanına) diğer Nurcu grupların görüşlerine, fikirlerine, hareketlerine de yer
verilmesi ile başlığa uygun bir içerik sağlanmış olurdu. Ancak işin usulüne göre
başlık seçilecek ise o zamanda Nurculukla ilgili bir başlık değil Fethullah
Gülen cemaatine vurgu yapan bir başlık tercih edilmeliydi. Çünkü, Fethullah
Gülen Cemaatinin Nurculuğu temsil ettiği gibi yanlış bir kanaatın oluşmasına
sebep olunmaktadır. Oysa ki, Sayın Fethullah Gülen ve cemaatinin Nur hareketinin
bir parçası olup olmadıkları tartışmalıdır. Sayın Fethullah Gülen de kendi
ifadelerinde Nurcu olmadığını zımni (veya sarih) olarak ifade etmiştir. Ayrıca
Fethullah Gülen hareketi üzerine yazılan yazılarda da Fethullah Gülen
hareketinin bir Neo-Nurcu hareket olduğu ileri sürülmüştür ve kendine özgü bir
yapılanma içine girmiştir. Kaldı ki, Fethullah Gülen hareketinin Nur hareketinin
bir parçası olduğu kabul edilse bile Nur hareketinin bir çok kolu hakkında
hiçbir bilgi içermeyen bir kitabın başlığının ‘Nurculuk’ diye seçilmesi yine
yanlış olacaktır. Çünkü, Nurculuğun bugününü yalnızca Fethullah Gülen ve Müslüm
Gündüz hareketleri ile sınırlamak yakın tarihimizin bu en önemli inanç
hareketine haksızlık olacaktır. Kısacası, Nurculuğun dününe dair bir şeyler
söylemeyen kitap, bu günü hakkında da pek bir şey söylememektedir.

Kitabın içeriğine uygun olarak başlık seçmek gerekse idi;
“Fethullahçılık, Dünü Bugünü” veya benzer bir isim mukteza-i hale daha uygun
düşer ve daha beliğ olurdu. Kaldı ki bu kitapta Fethullah Gülen hareketinin de
bütün yönleriyle incelendiği söylenemez. Bu cemaatin yalnız spekülatif yanları
müphem bir şekilde yer almakta ve kitaptan Fethullah Gülen Cemaatine dair sağlam
bilgiler edinmeniz mümkün olmamaktadır. Çünkü Nurculuk diye ifade etmek
Fethullah Gülen cemaatinin jargonuna da ters düşmektedir. Şöyle ki, cemaatin
söylemin de Nur kelimesi yerine ‘ışık’ kelimesi daha fazla yer tutmaktadır.

Bütün bunları yazmaktan amacımız, yazarın kitabına isim koymakta
ki özgürlüğünü kısıtlamak veya kitabına istediği ismi koyma hakkına müdahale
etmek değildir. Ancak, Nurculuk gibi yakın tarihin en önemli fikir ve inanç
hareketi olan ve milyonlarca benimseyeni bulunan bir hareketin böyle bir başlık
ve içerik uyum-suzluğuna kurban verilmesine gönlümüzün razı olmayışıdır.

Hulki Cevizoğlu gibi usta bir programcının niye böyle bir
isim-içerik uyumsuz-luğuna düştüğünün veya niçin böyle bir çelişkiye izin
verdiği sorusunun cevabı, ancak satış rakamlarıyla açıklanabilir.

Netice olarak, ismi “Nurculuk, Dünü Bugünü” olan, kapağında
‘Said Nursi’den Müslüm Gündüz’e ve Fethullah Gülen’e Nurcuların Düşünceleri,
Eylemleri, Hedefleri…’ cümlesi yer alan bu kitapta, Nurculuk yok.